قسمت اندرونی و بیرونی خانه

قسمت بیرونی

معمولاً درب ورودی در کنار ـ کوچه ـ گذرگاه ( گذر ) بازارچه و یا بازار به راهرویی مربوط می¬شود. در مقابل در ورودی یک یا دو اطاق پیش خوان برای مستخدم و یا نگهبان ساخته می¬شود. ضمناً این مکان محلی جهت پاسخگویی به مراجعین نیز می باشد . بعد از این قسمت از راهرو به حیاط بیرونی می¬رسیم ، در سمت کوچه و یا گذر محلی به نام اصطبل با گنجایش کافی و با رعایت آخوربندی ،‌ به ویژه انبار علوفه در کنار آن با درب ورودی از گذر مطرح می باشد . همچنین از حیاط بیرونی به اصطبل راه جداگانه جهت نگهداری ستوران که وسیله کار و ایاب و ذهاب آن روزگار بوده است از موارد طرح می باشد .

در سوی دیگر ، حیاط بیرونی دو اطاق وسیله زندگی و پذیرایی میهمانهای بیگانه و نامحرم . در جوار آن بیوتات کوچکی که شامل آبریزهای توالت ، منبع و چاه آب و همچنین آشپزخانه ( مطبخ ) و یا آبدارخانه ساخته می شد . در حیاط بیرونی حوض آب و باغچه های مصفا نیز مورد توجه بود .

قسمت اندرونی

ارتباط قسمت بیرونی و اندرونی به وسیله راهرویی انجام می¬شود. این راهرو از ناحیه حیاط ( بیرونی به اندرونی ) دارای درب ورودی می باشد .

ساختمانهای قسمت اندرونی به شکل شمالی ـ جنوبی و یا شرقی ـ غربی نسبت به گذرگاه دومی نیز مورد نظر می باشد که طرح آن نسبت به تعداد افراد خانواده به وجود می آید .

تالار : این فضا بزرگترین و زیباترین قسمت اینگونه ساختمانها را تشکیل می دهد و به نام (( شاه¬نشین ) نیز معروف می باشد و معمولاً به وسیله چند پله از سطح زمین به راهرویی مربوط می-شود. پنجره های رو به حیاط در ابعاد متناسب و از نوع کارهای چوبی منبت و گره ساخته می¬شود. وجود پنجره ها در تعداد ۵ یا ۷ عددی مورد توجه بوده که این اطاق و تالار به نام اطاق پنج و یا هفت دری نیز مشهور می باشد . سقف اطاق قاب سازیهای چوبی و یا گچبری و آینه کاری ، رف و پیش بخاری¬سازی همراه با نقاشی و رنگ روغن از جمله کارهای تزئینی این فضا می باشد . مقابل تالار ، اتاق انتظار می باشد که محلی موقت برای برخی از مراجعین است . در جلوی فضای تالار ایوان سرپوشیده بر روی دو یا چند ستون سنگی و یا چوبی اتکا دارد . زیر این فضاها زیرزمین جهت حوضخانه و محل استراحتگاه در تابستان منظور می¬شود. تهویه در این قسمت به وسیله کانالهایی از بادگیرهای مرتفع صورت می گیرد .

در مقابل تالار چندین اطاق به وسیله راهرو میانی از یکدیگر تفکیک می شوند . این اطاقها وسیله زندگی و خواب برای فرزندان کوچک و بزرگ و همچنین والدین مطرح و طراحی می¬شود.

در این قسمتها زیرزمین جهت انباری و نگهداری مواد غذایی و همچنین برای آلنگ کردن میوه ها از سقف آنها مورد توجه و استفاده می باشد . تهویه هوا به وسیله هواکشها که از درون دیوارها به وسیله کانالها که به صورت عمودی در دیوارها تعبیه شده است ، صورت می گیرد . از طرف دیگر یک سمت حیاط ، جهت بیوتات اندرونی شامل مطبخ ( آشپزخانه ) چاه و منبع آب ، توالت ( مستراح ) همچنین محلی برای نگهداری گوسفند و لانه ماکیان پیش بینی می¬شود.

در مقابل بیوتات و در جهت آفتابگیر حیاط گلخانه و یا نارنجستان در شکلی بسیار مطلوب با پنجره های بزرگ تعبیه می¬شود.

از خصوصیات حیاط اندرونی درِ خروجی و یا ورودی از ناحیه کوچه و گذرگاه دیگری می باشد که اصطلاحاً این در را در (( پشتی )) می گویند . این درب ارتباط حیاط بیرونی و اندرونی را از یکدیگر جدا می¬سازد . ضمناً در مواردی بنابر روابط و علایق خانوادگی و یا بنا به پاره ای از مسائل زندگی و قومی جهت زندگی فرزند پسر و همسر و یا دختر و همسرش در ساختمان اندرونی ثانی و یا دومی در کنار اندرونی بزرگ با اصول فضاهای لازم به وجود می آید . این اندرونی به وسیله راهرویی متصل به اندرونی بزرگ می¬شود و دارای در ورودی و خروجی به کوچه و یا گذر نیز می باشد . نماسازیها در این بناها اکثراً گلچین های آجری و یا کاشی و آجر و یا طاقهایی در حالت پوششهای سنتی در سقفها و ایوان گچبری و آینه کاری ، درها و پنجره ها اکثراً با منبت و گره سازی همراه می¬باشد که در مجموع کارهای هنری بسیار بدیعی را به وجود می آورد .

حیاط سازی : حیاط سازی شامل حوض بزرگ آب و در شرایطی با آب منگول سازی و باغچه های وسیع در اطراف حوض آب و درختان بزرگ تنومند ، حالتی مصفا به اینگونه بناها می دهد . از ویژگی این بناها دیوارهای بلند بوده است که برای حفاظ از جهات مختلف همراه با دست اندازهای بلند در پشت بامها می باشد که از مشرف بودن همسایگان جلوگیری کرده و سبب پیشگیری از چشم انداز به اندرونی منزل می¬شود.