هشتی سازی در بناهای مسکونی
در معماری صد سال اخیر علاوه بر طرحهای ( بیرونی و اندرونی ) بناها با ارتباط هشتی از ورودی کوچه ـ گذر بازار و یا خیابان به ناحیه حیاط شکل جدیدی به ساختمانهای مسکونی داده است .
معمولاً هشتی دارای ابعادی متناسب حدود۳×۳ متر با رعایت پنجره و دری از حیاط و یک در از کوچه و گذرگاه دارد . این حالت سبب جلوگیری از چشم انداز مستقیم به درون حیاط و محوطه خانه می¬شود. در مواردی هشتی از دو قسمت داخلی از ناحیه حیاط تشکیل می¬شود. اطاق مستخدم وصل به هشتی بوده و بیوتات در جوار اطاق مستخدم پیش بینی می¬گردد . در مواردی هشتی در مجموع بنای مسکونی نیز ساخته می¬شود.
این گونه بناها به صورت شمالی و جنوبی و یا شرقی ، غربی و در ارتباط با تابش به نور و خورشید ، قبله ، موقعیت و ارتباط با کوچه و گذرگاه در وضعی مرتفع از سطح زمین طبیعی ساخته می¬شود که نسبت ارتفاع آن با فضاهای هم سطح زمین در قسمتی از بناهای بیرونی و اندرونی به ساختمان ورکرسی مشهور شده است .
از ویژگیهای این بناها رعایت و تفکیک فضاهای زندگی اهل خانه ، پیش ایوان سازی همراه با داشتن زیر زمین جها فضاهای لازم انباری و حوخانه و یا احتیاجات دیگر می باشد . این ساختمانها اکثراً چوب پوش با نماسازیهای آجری و یا کاشی و آجر همراه بود ، در و پنجره ها به شکل اورسی¬سازی و پنجره ها اکثراً با حفاظ معجر سازی وسیله آهنگری و در مجموع با کارهای هنری همراه می¬باشد .
حیاط سازی به صورت حوض آب و باغچه های مصفا و درختکاری همراه بوده . دیوارهای بلند در چهار جهت بنا ، سبب حفاظت ساختمان و حیاط از چشم اندازهای اطراف شده و در مجموع رعایت موازین اخلاقی و اصول زندگی خانواده¬ها و سنن قومی و مذهبی در آن رعایت شده است .
بدیهی است که جمعیت کم و ارزان بودن قیمت زمین ، از عوامل مؤثر در این زمینه بوده است و همین ارزانی و در دسترس بودن زمین ، دست معماران و صاحبکاران را در ایجاد حیاط وسیع و فضای سبز دلخواه ، باز می گذارده است .